Hrvatski antifašizam i Blajburg

Proslava 65-godišnjice pobede nad fašizmom bila je jedinstvena prilika da se reafirmiše pitanje antifašizma kao osnovne civilizacijske tekovine na kojoj se zasniva savremena Evropa. U Rusiji je grandiozno obeležen ovaj jubilej, jer je ona i podnela najveće žrtve u borbi protiv fašizma, a na njenom tlu je nemačka vojna sila izgubila 75 odsto svojih efektiva. Ova velika istorijska godišnjica je bila i prilika da se oglase državnici i političari i iskažu privrženost antifašizmu. Tu priliku nisu propustili ni državni funkcioneri Hrvatske.

Premijerka Hrvatske Jadranka Kosor na svečanosti povodom 65-godišnjice pobede nad fašizmom pokušala je da iznese mnogo iznijansiranije stavove koji odražavaju i dalje specifične hadezeovsko shvatanje hrvatskog antifašizma. „Antifašizam je ugrađen u same temelje hrvatske državnosti, a bez pobede nad fašizmom ne bi bilo ni konačnog ostvarivanja doista neovisne, suverene, demokratske i europske Hrvatske u kojoj danas živimo u slobodi i miru. Hrvatski su antifašisti u tom ratu dali golem doprinos oslobađajući zemlju od fašističke i nacističke okupacije. Masovno sudelovanje našeg naroda u antifašističkom pokretu svrstalo je Hrvatsku na stranu saveznika nasuprot ustaškog režima i tvorevine koja nije bila ni nezavisna ni država i koja je svoju kvislinšku narav pokazala na samom početku predajom hrvatskih teritorija stranom okupatoru.“

Ovi stavovi nam veoma jasno pokazuju kakav je stvarni odnos prema antifašizmu u državi koja se nalazi nadomak ulaska u Evropsku uniju. Slično svrstavanje na pobedničku stranu odigralo se i nakon Prvog svetskog rata, a danas je sasvim jasno da je Jugoslavija poslužila samo kao privremena tranzitna tvorevina. Kada premijerka Jadranka Kosor govori o hrvatskim antifašistima, ona ne nalazi za shodno da pomene izuzetno veliku ulogu srpskog naroda u antifašističkoj borbi. To je specifična vrsta revizije antifašističke borbe koja se može videti u načinu kako se u ovoj državi obeležava početak oslobodilačkog ustanka 1941. godine.

U tekstu „Grad ustanika i tradicije“ Milojko Budimir je pisao o tome kako se nova hrvatska nezavisna država odnosi prema istorijskim činjenicama i gradu Srbu. „Ni najnovija istorija nije zaobišla ovaj lički gradić. Da bi sačuvala gole živote početkom Drugog svetskog rata, a nakon uspostave Nezavisne Države Hrvatske na ovom području 27. jula 1941 godine, podignut je ustanak. Ovaj dan, od završetka Drugog svetskog rata, obeležavao se kao Dan ustanka naroda Hrvatske protiv fašizma i nacizma i slavio zajedno sa Danom ustanka naroda Bosne i Hercegovine. Potom je dan promenjen, pa je dan antifašističke borbe u Hrvatskoj postao 22. jun 1941. godine kada je formiran Sisački partizanski odred. Ovo je bio tek početak potiskivanja istine o učešću Srba i njihovoj ulozi za vreme Narodno-oslobodilačke borbe. Za vreme poslednjeg rata u akciji ‘Oluja’ srušen je do temelja spomenik koji je podignut u znak sećanja na te ustaničke dane. U ilustrovanoj povijesti Hrvata, uopšte se ne spominju događaji u Srbu s početka Drugog svetskog rata, mada se kaže kako su toga dana  srpske postrojbe (četnici) počinili genocid nad Hrvatima u Bosanskom Grahovu i okolnim hrvatskim selima i zaseocima. Ali za vreme i posle građanskog rata u Hrvatskoj nije stradao samo spomenik ustanka u Srbu nego je porušeno više od 3000 spomenika i spomen- obeležja. Ova činjenica ukazuje na to da je Hrvatska daleko od antifašističke zemlje za koju se u svetu predstavlja. U akciji hrvatske vojske i policije ‘Oluja’ u avgustu 1995. godine Srb je napustilo gotovo svo stanovništvo. Tragovi razaranja ni do danas nisu otklonjeni.“

Veoma je važno da se zna nerevidirana istina o antifašističkoj borbi u Hrvatskoj i stvarnom doprinosu pojedinih naroda jer se govoreći o hrvatskom antifašizmu i hrvatskim antifašistima obavlja već dobro poznata politička manipulacija i negiranje realnih istorijskih činjenica. Ne sme se i dalje pristajati na izjednačavanje uloge naroda u antifašističkoj borbi, što je decenijama rađeno u socijalističkoj Jugosslaviji koja se temeljila na ideologiji bratstva i jedinstva i stalnom uspostavljanju nacionalne simetrije.

U radu „Uloga Srba u stvaranju NR Hrvatske 1941–1945. godine“ istoričar Velimir Ivetić je objavio naučno verifikovane podatke o kapitalnom doprinosu Srba u antifašističkoj borbi u Hrvatskoj. „Srbi su tokom većeg dela NOB-a u Hrvatskoj bili u većini u partizanskim jedinicama. Ne računajući jun i jul 1941, NOB je u Hrvatskoj trajala 45,5 meseci, a Srbi su bili u većini u partizanskim jedinicama 25,5 meseci (do 15. septembra 1943. godine, kada je nastupila kapitulacija prekretnica u Drugom svetskom ratu). Narednih 20 meseci Hrvati su bili u većini (iako se to ne može sa sigurnošću reći za decembar 1943. godine i april i maj 1945. godine, odnosno u toku operacija četiri jugoslovenske armije za oslobođenje Hrvatske i Jugoslavije). Ako se odredi srednji brojčani odnos između Srba i Hrvata u jedinicama u NOVJ u Hrvatskoj za sve četiri ratne godine, dolazi se do zaključka da su Srbi brojčano više učestvovali u oružanoj antifašističkoj borbi. Brojčani odnos za prvu ratnu godinu bio je približno 5:1, a za drugu 1,9:1 u korist Srba, dok je za treću bio 1,1:1, a četvrtu 2,1:1 u korist Hrvata. Srednji brojčani odnos za sve četiri godine je 1,73:1 u korist Srba. Učešće Srba u odnosu na celokupno srpsko stanovništvo bilo je 11,2%, Hrvata u odnosu na celokupno hrvatsko stanovništvo 4,7, taj odnos je 2,4:1 u korist Srba.“

Zanimljivo je iz ovog izuzetno vrednog rada izneti i ocenu koju je dao 6. maja 1944. godine vrhovni komadant NOVJ britanskom novinaru Đ. Talbotu i američkom S. Pribičeviću o nacionalnom sastavu partizanskih jedinica. „Po narodnosti NOVJ je sastavljen od 44% Srba, 30% Hrvata, 10% Slovenaca, 4% Crnogoraca, 1,5% Muslimana, dok ostale narodnosti, ubrajajući tu i Talijane, sačinjavaju 6%. Ako se tu računaju Crnogorci kao Srbi onda je poslednji broj 49% partizanske vojske.“ Ove činjenice treba imati u vidu kada se govori o antifašističkoj borbi u Hrvatskoj, ali to očigledno nije u vidokrugu hrvatskih državnih funkcionera jer oni imaju svoju verziju istine o antifašizmu koja se uklapa u ideologiju domovinsko rata koji je u temeljima hrvatske države nastale nakon razbijanja Jugoslavije.

Premijerka Jadranka Kjosor nije propustila priliku da govori o antifašizmu kao vrednosti po sebi, odbacivanju totalitarističkog režima, antikomunizmu ugrađenom u preambulu hrvatskog ustava, suprotstavljanju revidiranju povesti. Ona je samo još jednom potvrdila bazični aksiom savremene hrvatske politike da se ne mogu izjednačavati agresor i žrtva. „Stoga pozivam da zaštitimo i obranimo i Domovinski rat od svakog pokušaja relativizacije jer je i on bio izraz slobodarskog opredeljenja protiv novog oblika agresije i terora, protiv politike razaranja Slobodana Miloševića.“ Ovu političku poziciju koja povezuje antifašizam i Domovinski rat branio je i bivši predsednik Hrvatske Stipe Mesić predstavljen kao istaknuti antifašista. „Stvarana u NOB-u Hrvatska je odbranjena u Domovinskom ratu“, ističe Stipe Mesić, „i to odbranjena od srpskog naroda koji je upravo Odlukom zasedanja Zemaljskog Antifašističkog vijeća Hrvatske zbog svojih izuzetnih zasluga i žrtava u borbi protiv fašizma dobio status konstitutivnog naroda u socijalističkoj i federalnoj Hrvatskoj.“

Prvi akt Nezavisne Hrvatske Države nakon razbijanja avnojevske Jugoslavije bilo je ukidanje konstitutivnosti srpskog naroda. Tako su se čuvale i poštovale tekovine antifašističke borbe na koju se sada tako zdušno pozivaju hrvatski državni funkcioneri, jer ako se želi ulazak u Evropsku uniju, onda se mora na svaki način, pa i najgrubljim negiranjem elementarnih istorijskih činjenica, opet svrstati uz nove pobednike.

Očigledno je da je poseta premijerke Hrvatske Blajburgu odmah nakon proslave godišnjice pobede nad fašizmom njen konkretan doprinos sprečavanju revizije istorije i osudi komunističkih zločina. I pored njene isprazne i prigodne antifašističke retorike postavlja se pitanje kako je moguće da se premijerka Hrvatske pojavljuje na mestu okupljanja sledbenika i nastavljača ustaškog pokreta koji su u fašističkim odorama. Jadranka Kosor opravdava svoju prisustvo u Blajburgu humanim razlozima i potrebom da se očuva sećanje i oda pošta onima koji su ubijeni bez ikakvog prava na suđenje i koji su žrtve komunističkog zločina. Ne radi se ovde o nekakvoj dugotrajnoj parnici, već o konkretnom odnosu prema antifašizmu, ali i prema pokušajima revidiranja istorije, a sve to obavijeno brigom za odbranu ljudskih prava i pozivom na Opštu deklaraciju o ljudskim pravima Ujedinjenih nacija. Jednostavno, ne može se danas biti na obeležavanju 65-godišnjice pobede nad fašizmom, a sutra u Blajburgu na komemoraciji žrtvama komunističkih zločina na kojoj defiluju pripadnici ustaškog pokreta u fašističkim odorama.