Kosovo i Metohija - Postojeće stanje i principi mirne reintegracije

 Nakon vojne agresije NATO pakta 1999. i jednostranog proglašenja nezavisnosti južne srpske pokrajine od strane albanskih secesionista 2008. godine, Republika Srbija je faktički izgubila suverenitet nad delom svoje teritorije. Aktima privremenih prištinskih institucija podržanim od strane SAD i njenih saveznika, Kosovo i Metohija su, protivno odredbama Rezolucije 1244 UN-a, kao i temeljnim dokumentima poput Povelja UN i Helsinškog završnog akta, kojima se garantuju suverenost i teritorijalni integritet država, suštinski isključeni iz pravnog i političkog poretka Republike Srbije. Nespretni, pogrešni i neodgovorni postupci srpskih vlasti, poput potpisivanja Briselskog sporazuma 2013. godine, dodatno su otežali napore srpskog naroda i države da povrati suverenitet nad Kosovom i Metohijom.

Na osnovu Briselskog sporazuma poslovi, ustanove, službe i upravljanje vitalnim infrastrukturnim objektima na Kosovu i Metohiji su izuzeti iz nadležnosti Republike Srbije i predati u ruke privremenim prištinskim institucijama. Početkom 2014. godine, srpska vlast je prihvatila Pregovarački okvir EU za pristupne pregovore sa Srbijom, koji, između ostalog, predviđa da će do kraja pristupnih pregovora doći do sveobuhvatne normalizacije odnosa između Srbije i takozvanog Kosova u formi pravno obavezujućeg sporazuma.

Početkom 2014. godine, srpska vlast je prihvatila Pregovarački okvir EU za pristupne pregovore sa Srbijom, koji, između ostalog, predviđa da će do kraja pristupnih pregovora doći do sveobuhvatne normalizacije odnosa između Srbije i takozvanog Kosova u formi pravno obavezujućeg sporazuma

Iako formalno pod protektoratom Ujedinjenih nacija, Kosovo i Metohija je, suštinski, deo Republike Srbije koji je okupiran od strane SAD i protivpravno proglašen za nezavisnu državu. Od trenutka nasilne secesije i okupacije do danas na Kosovu i Metohiji su u kontinuitetu prisutni nasilje i zločini nad pripadnicima ostatka srpskog naroda koji se nije iselio, skrnavljenje i uništavanje crkava i manastira koji pripadaju Srpskoj pravoslavnoj crkvi i ruiniranje srpskih grobalja i spomenika kulture. Pune 22 godine se, uz prisustvo pripadnika vojnih snaga UN-a, nekažnjeno uništavaju tragovi postojanja srpskog naroda na prostoru južne srpske pokrajine.

Okolnost da privremene prištinske vlasti, osim sposobnosti da vrše sistematično nasilje nad Srbima, nisu pokazale kapacitet ni funkcionalnu sposobnost ni u jednoj oblasti organizacije života, što je posebno vidljivo u ekonomskoj sferi, dovela je do masovnog iseljavanja i albanskog stanovništva sa prostora Kosova i Metohije. Uz to, stopa fertiliteta (broj živorođene dece po ženi) na Kosovu i Metohiji je sa 3,59 početkom devedesetih godina prošlog veka za samo 30 godina pala na 1,66, što, pored masovnih migracija i iseljavanja Srba pod pritiskom, ključno doprinosi depopulaciji na ovoj teritoriji.

I pored strahovitog pritiska na Republiku Srbiju koji traje više od dve decenije, ideja priznavanja „kosovske nezavisnosti” od strane Srbije ni u jednom trenutku nije dobila većinsku podršku građana naše zemlje

Promene na globalnom nivou, pad političke, ekonomske i vojne moći i geostrateške dominacije SAD i njenih zapadnih saveznika – glavnih pokrovitelja i podržavalaca „kosovske nezavisnosti”, uz istovremeni uspon Kine, Rusije i Indije, zemalja koje ne podržavaju ovaj secesionistički projekat, značajno komplikuju i otežavaju poduhvat međunarodnopravne verifikacije nasilnog odvajanja Kosova i Metohije iz sastava Republike Srbije. Uz činjenicu da i pored agresivne kampanje SAD i ključnih zemalja EU, pre svega Nemačke, i dalje manje od 50% država priznaje „nezavisnost Kosova”, u poslednjih par godina je, zahvaljujući aktivnosti srpske diplomatije, prisutan proces povlačenja priznanja, što je do sada učinilo dvadesetak zemalja.

I pored strahovitog pritiska na Republiku Srbiju koji traje više od dve decenije, ideja priznavanja „kosovske nezavisnosti” od strane Srbije ni u jednom trenutku nije dobila većinsku podršku građana naše zemlje. Naprotiv, sva istraživanja javnog mnjenja pokazuju da je ogromna većina građana izričito protiv priznanja „nezavisnosti Kosova” od strane Srbije. Snažno protivljenje priznavanju takozvanog Kosova eksplicitno i u kontinuitetu iskazuju Srpska pravoslavna crkva, druge nacionalne institucije i Srbi koji žive van Republike Srbije.

PRINCIPI MIRNE REINTEGRACIJE

Umesto zamrznutog konflikta, koji bi na duge staze, zbog demografskih, ekonomskih, političkih i geostrateških faktora mogao biti povoljan po srpske nacionalne interese i ideje o postupnom tihom priznavanju „kosovske nezavisnosti” koji je prisutan u delu srpske političke elite i javnosti, Uspravna Srbija smatra da je neophodno pristupiti koncipiranju i sprovođenju strategije za mirnu reintegraciju Kosova i Metohije u pravni i politički poredak Republike Srbije.

Proces mirne reintegracije treba sprovesti na bazi legitimnog i suverenog prava Republike Srbije na Kosovo i Metohiju koje se zasniva na istorijskim čenjenicama, odredbama domaćeg zakonodavstva i aktima međunarodnog prava

Proces mirne reintegracije treba sprovesti na bazi legitimnog i suverenog prava Republike Srbije na Kosovo i Metohiju koje se zasniva na istorijskim čenjenicama, odredbama domaćeg zakonodavstva i aktima međunarodnog prava. Uz to, neophodno je uzeti u obzir legitimno pravo albanskog naroda na Kosovu i Metohiji na punu političku, teritorijalnu i kulturnu autonomiju na ovom prostoru, uz delimični međunarodnopravni subjektivitet u oblasti sporta i regionalne saradnje, u skladu sa odredbama budućeg Ustava Republike Srbije. Pokrajini se garantuje pravo na održavanje međunarodne saradnje iz oblasti njene nadležnosti. Članstvo u međunarodnim organizacijama Pokrajine moguće je isključivo uz saglasnost Republike Srbije. 

Istorijske, kulturne i političke posebnosti albanskog naroda na Kosovu i Metohiji osnov su za ostvarivanje pune autonomije koja počiva na  dvostrukom ključu, kojim se ista prava koja su obezbeđena za albansku zajednicu na Kosovu i Metohiji garantuju i pripadnicima srpskog naroda na području opština sa srpskom većinom na severu Pokrajine. Dakle, sva prava, ovlašćenja i nadležnosti koje Republika Srbija Ustavom i zakonom kojim se obezbeđuje njegovo sprovođenje prenosi na organe vlasti Kosova i Metohije, vlasti Pokrajine su dužne da svojim najvišim pravnim aktom, u istovetnom ili primerenom i od strane Republike Srbije potvrđenom obliku, prenesu na autonomnu oblast Sever sa većinskim srpskim stanovništvom. Vlasti Kosova i Metohije dužne su da obezbede punu zaštitu srpskih crkava, manastira i spomenika kulture i potpunu zaštitu pripadnika srpskog naroda van oblasti Sever, u skladu sa Ustavom Republike Srbije i najvišim međunarodnim standardima u oblasti ljudskih i građanskih prava i političkih sloboda.

Najviši pravni akt Kosova i Metohije  je Ustav, koji donosi pokrajinski parlament. Ustav Pokrajine ne sme biti u suprotnosti i nesaglasnosti sa Ustavom Republike Srbije. Odluku o eventualnoj nesaglasnosti i obavezi usklađivanja donosi Ustavni sud Srbije i ona je obavezujuća za nadležne organe u Pokrajini

Najviši pravni akt Kosova i Metohije  je Ustav, koji donosi pokrajinski parlament. Ustav Pokrajine ne sme biti u suprotnosti i nesaglasnosti sa Ustavom Republike Srbije. Odluku o eventualnoj nesaglasnosti i obavezi usklađivanja donosi Ustavni sud Srbije i ona je obavezujuća za nadležne organe u Pokrajini. Kosovo i Metohija ima parlament, vladu i sudstvo. U isključivoj nadležnosti Republike Srbije na teritoriji pokrajine su spoljna politika, odbrana i bezbednost(obezbeđivanje državne granica i zaštićenih verskih objekata), zaštita prava pripadnika srpskog naroda u poslednjoj sudskoj instanci, upravljanje javnim resursima u svojini Republike Srbije i kontrola vazdušnog saobraćaja. Sve ostale nadležnosti, koje uključuju samostalnu fiskalnu, monetarnu i carinsku politiku, obrazovanje, kulturu, uređenje pravosudnog sistema, javnu bezbednost, u delokrugu su organa vlasti Pokrajine. Kosovo i Metohija nema vojne, već isključivo policijske snage zadužene za održavanje javnog reda i mira na svojoj teritoriji, bez prava intervencije u oblasti Sever.

Građani Kosova i Metohije albanske nacionalnosti ne učestvuju u parlamentarnim izborima koji se organizuju na nivou Republike Srbije niti u radu organa vlasti Republike Srbije, pošto politička i građanska prava ostvaruju na nivou Pokrajine. Pripadnici srpske i drugih nacionalnih zajednica sa prebivalištem van oblasti Sever imaju pravo na garantovan broj predstavnika u parlamentu Kosova i Metohije.

Republika Srbija zadržava pravo svojine na prirodnim bogatstvima i infrastrukturnim objektima u njenoj svojini na teritoriji Kosova i Metohije, uz mogućnost prenošenja celokupne ili dela svojine i upravljačkih prava na Pokrajinu. Pitanja restitucije imovine građana srpske nacionalnosti i Srpske pravoslavne crkve, nadoknade za privatizaciju javnih i društvenih preduzeća, potraživanja međunarodnih finansijskih institucija koje potiču iz perioda pre 1999. godine i druga imovinsko-pravna pitanja biće rešena posebnim sporazumima između Republike Srbije i Pokrajine.