Ka novom srpskom konzervativizmu

Danas je neophodno da na ruševinama moralnih i materijalnih vrednosti damo svoj doprinos obnovi Srbije koja treba da ima hrišćanski identitet i liberalno-demokratsko uređenje sa socijalno-tržišnom ekonomijom.

U vremenu vladavine sekularizma treba naglasiti pravoslavni i hrišćanski identitet srpskog naroda. Pravoslavlje je vekovima i u dobru i u zlu formiralo, održavalo i čuvalo srpski nacionalni identitet vaspitavajući generacije u duhu pravih i trajnih vrednosti vere, slobode, tradicije, napretka, miroljubivosti i patriotizma. Pravoslavna crkva je ustanova od najvećeg značaja za srpski narod. Zato bi bilo poželjno da pravoslavno hrišćanstvo u Srbiji bude uzdignuto u rang zvanične i državne religije, uz poštovanje svih drugih crkava i verskih zajednica, njihovih potreba i pre svega njihovih vernika. U tom kontekstu, zaštita hrišćanskog identiteta i vrednosti uključivala bi i pominjanje Boga u ustavu države Srbije. To nikako ne znači klerikalnu, fundamentalističku državu ili povredu načela odvojenosti crkve i države, već pre svega očuvanje hrišćanskih pravoslavnih vrednosti Srbije u savremenim iskušenjima sekularizma. U mnogim evropskim i demokratskim zemljama poput Grčke, Finske ili Kipra pravoslavlje je državna religija, Srbija u tom smislu ne bi bila izuzetak.

Jačanje demokratije i prozapadna orijentacija

Od početka stvaranja moderne državnosti, srpski narod je nastojao da izgradi Srbiju kao demokratsku državu. Tu tradiciju moramo i mi da nastavimo. Srbiju treba razvijati kao liberalnu, demokratsku, pravnu i socijalnu državu. Opredeljenje za predstavničku demokratiju neće isključivati ni elemente neposredne demokratije. Današnje društvo je društvo različitih stavova, mišljenja kao i različitih interesa. To pred sve nas stavlja zadatak da oblikujemo društvo u kome  se suprotna mišljenja i interesi slivaju u većinu, uz svu zaštitu i uvažavanje uveranja i prava manjine. Načelo većine povezuje se za zaštitom manjine. Demokratsko uređenje i liberalno demokratsku državu smatramo nesavršenim, na čijem poboljšanju treba stalno raditi. Stranački sistem sam po sebi nije i ne mora biti loš, loše je to kada stranke sebe doživaljavaju apsolutno, egoistički i samodovoljno, bez ikakve odgvornosti prema zajednici. U tom smislu, razvoj civilnog i građanskog društva smatramo prioritetom i preduslovom za razvoj demokatije u Srbiji. Političke obnove nema bez moralne obnove. Koliko god izgledalo teško i nemoguće, smatramo da su politika i etika neodojivi. Demokratija za koju se zalažemo jeste prožeta hrišćanskim duhom i u skladu sa srpskom tradicijom čovečnosti. Suštinu demokratije mi ne vidimo u vladavini većine, već pre svega u zaštiti sloboda u državi i društvu i dostojanstvu čovekove ličnosti. Ne odbijajući i uvažavajući republikanski oblik vladavine, kao potpuno legitiman, Srbija ipak treba da bude uređena kao parlamentarna monarhija. To je nastavak srpske državne tradicije kako iz srednjevekovnog perioda, tako i u periodu stvaranja moderne države. U Srbiji monarhijski oblik vladavine i liberalno demokratsko uređenje nisu bili u suprotnosti. Naprotiv, zlatno doba demokratije postojalo je u periodu kada je Srbija bila monarhija.

Srbija treba sebe da vidi kao deo šire evropske porodice i člana Evropske unije. Sukob vodećih zapadnih zemalja sa Srbijom devedesetih godina (bombardovanje Republike Srpske 1995. godine i bombardovanje SRJ 1999. godine) kao i priznavanje nezavisnosti Kosova i Metohije, poremetili su i prekinuli tradiciju istorijskog savezništva Srbije s SAD, Velikom Britanijom i Francuskom. Naš zadatak je da to savezništvo i pored zla i nepravde koje su nam naneli obnovimo. To nije lak, a ni brz proces. Mi ne možemo negirati činjenicu da veliki broj Srba u inostranstvu danas živi u zapadnim zemljama, da su naši veliki stručnjaci živeli i učili na učilištima zapadnih zemalja, kao i da su zapadne zemlje bile saveznice Srbije u oba svetska rata. Obnova starog savezništva, ne znači zaborav žrtava i nepravdi učinjenih na kraju prošlog i početkom ovog veka, kao ni eventualnu antirusku poziciju. Srbiju i Rusiju dele brojne veze koje nikada ne smeju biti prekinute i narušene.

Socijalna i tržišna ekonomija

Kada govorimo o socijalnoj Srbiji, pre svega imamo u vidu socijalnu odgovornost i socijalnu pravdu. Tranzicija i prelazak sa socijalističkog ekonomskog modela na tržišni i kapitalistički u Srbiji je izazvao, pored brojnih pozitivnih učinaka, i velike socijalne razlike. Tržišno privređivanje i poslovanje u Srbiji još uvek čeka na svoju socijalnu komponentu koja je danas potisnuta. Želimo da povratimo dostojanstvo rada i radnika, boreći se sa kršenjem radničkih prava i zakona. Poslodavci u Srbiji moraju se naučiti socijalnoj etici i odgovornosti. Neophodno je ojačati mrežu socijalne zaštite i socijalnu državu čiji je osnovni zadatak suzbijanje siromaštva. Zato je okosnica srpske hrišćanske demokratije uspostavljanje ekološke i socijalno tržišne ekonomije koja može biti najbolje rešenje za Srbiju, između pogubnih posledica kako socijalističkog kolektivizma tako i neoliberalnog ekonomskog modela.

Jedan od najvažnijih interesa Srbije i srpskog naroda u 21. veku jeste izbegavanje ratova i očuvanje stanovništva od velikih demografskih gubitaka koje je proživeo u 20. veku. Srpski narod mora sprovesti svoju demografsku obnovu, koja je jedino moguća jačanjem porodice i porodičnih vrednosti. Hrišćanska demokratija, kao novi srpski konzervativizam treba u tome da vidi svoj prioritet.

(Autor je jedan od urednika sajta www.hriscanskedemokrate.org.)