.jpg)
| Kulturna politika | |||
Olimpijski plamenovi mržnje |
 |
 |
 |
| ponedeljak, 18. avgust 2008. | |
 Kadar je prikazivao vozila u pokretu okružene gustom prašinom i smogom. Na parkinzima su automobili bili prekriveni slojevima sivog praha, a privezani bicikli čađi i rđom. Ne, reportaža nije govorila o 11-om septembru ili nekom drugom apokaliptičnom terorističkom napadu, niti se radilo o futurističkom ekološkom prilogu o megalopolisu po uzoru na sf-klasik “Blejdraner”. U pitanju je bio prilog zapadnih televizija iz Pekinga, jednog običnog radnog dana uoči otvaranja Olimpijskih igara. Pomenuta reportaža je bila samo jedan “ekološki” segment intezivirane negativne kampanje pojedinih zapadnih medija usmeren prema Kini, domaćinu Olimpijskih igara, koja je imala mnogo vidova - ideoloških, političkih, humanitarnih, ekoloških, sportskih... Kineski domaćini morali su zato da ulože veliki trud ne bili prevladali eskalaciju stereotipa i optužbi kojima su u prethodnom periodu bili izloženi. Van sumnje je da je Kina zemlja koja, i pored enormnog privrednog i svedruštvenog razvoja, tokom zadnjih decenija ima i krupnih problema. Nasleđe totalitarnog komunizma koji je u međuvremenu evoluirao, tretman zatvorenika, odnos vlasti prema punom poštovanju ljudskih prava, spor oko Tibeta, sve su to bili povodi da se intezivira jedna izuzetno prljava kampanja puna preterivanja. Npr. fakat je da je kvalitet vazduha u Kini niži nego u mnogim zapadnim društvima i da čak šesnaest kineskih gradova ulaze u neslavnu “top listu” dvadeset najzagađeniijih u svetu. Ipak, tvrdnje da to može da ugrozi zdravlje svih sportskih takmičara, a zatim davanje medijskog prostora za promociju sportista koji su iz tih razloga demonstrirali nameru da bojkotuju takmičenje, tipičan su primer namernog preuveličavanja, naročito u svetlu činjenice da je Kina (kako pokazuje izveštaj UN, Beijing 2008 Olympic Games: An Enviromental Review) uložila ogroman napor da smanji stepen zagađenja i popravi kvalitet vazduha do početka Olimpijade, uključujući remont pa čak demontažu pojedinih industrijskih postrojenja. Kampanja protiv domaćina Olimpijade nije bila primarno fokusirana na “ekološke probleme”, već je njena oštrica pre svega bila jasno usmerena na političko polje. U kampanji su pre svih prednjačili Britanci, njihova udruženja i pojedinci koji su čak i predlagali “politički bojkot” Olimpijade. Retorika, primetna u ovim nastupima, podsećala je na onu hladnoratovsku, a često i na onu iz II Svetskog rata, koja počiva na propagandnim, crno-belim prikazivanjima stvarnosti u kojima se meša sopstveni patetični moralizam sa dehumanizacijom i potonjom identifikacijom drugog sa zlom. “Zarobljeni” u neadekvatne paralele sa događanjima iz četrdesetih godina prošloga veka koji bi na silu da predstave savremenu Kinu kao “novi Treći Rajh” u već izlizanom, pojednostavljenom ključu grubih i prevaziđenih podela iz prošlosti na (navodno) demokratske i autoritarne države, ličnosti poput Normana Bejkera (predsednika Tibetanskog društva) Edvarda MekMilan Skota (MEP), Ed Vornera (UK Athletics) na skupovima koje su prenosili elektronski mediji, sipali su patetične slogane o tome kako i sportisti kao i svi građani imaju “moralnu dužnost” da brane “demokratske principe” bojkotujući ili na drugi način izražavajući proteste spram domaćina Olimpijade. Neizbežno je bilo da i tibetanski problem upravo u ovom, crno-belom, moralizatorskom svetlu, bude istican u prvi plan. Po već viđenom receptu (npr. na Kosovu gde su devedesetih godina Albanci portretisani kao dobri, pitomi civili, a Srbi kao okrutni autoritarci) jedan složeni istorijsko-politički problem podvrgnut je gotovo identičnom tretmanu. Dalaj Lama, svojevrsni antimoderni religiozni polu-diktator, prikazivan je kao pacifistički humanista, a Tibetanci kao miroljubivi “hobiti” obučeni u tradicionalne nošnje, koji žive kao ekološki svesni azijski “hipici” i meditanti, dok su na drugoj strani preteći, uniformisani kineski militaristi koje donose razaranja, nasilnu industrijalizaciju i ekološku katastrofu simbolizovanu dimom iz fabričkih pogona koji treba da probudi postojeće negativne predstave o “prvoj industrijskoj revoluciji” koja unesrećava “dobre primitivce” i njihovu naturalističku idilu rusoovskog tipa. Posebno zabrinjavajući su karikaturalni, rasistički stereotipi koji su zapljusnuli zapadne medije i oživeli sećanja na “žutu opasnost” koja se u svom krajnje dehumanizovanom vidu, početkom dvadesetog veka, širila prema kineskim imigrantima u SAD, odnosno Japancima tokom Drugog svetskog rata, prikazujući ih kao najezdu skakavaca ili žutih mrava. Vizuelno, rasističko preuveličavanje fizičkih karakteristika istočnjaka na početku novog milenijuma, doživelo je tako svoju “reprizu” u vidu prikazivanja Kineza kao majmunolikih stvorenja sa drečavo žutom kožom, izbačenim prednjim zubima i sitnim i iskošenim prorezima umesto očiju iz kojih, kao kod stipovskog negativca Fu Mančua, izbija zlo. Čitav niz predrasuda prati uočene rasističke stereotipe – Kina se na Zapadu predstavlja kao ekološka Sodoma i Gomora čiji ekonomski razvoj počiva na masovnom trovanju sopstvene populacije (još jedan pokušaj pravljenja paralele sa nacistima). Oznaka “made in China” često se, i to gotovo imperativno, čita – “ni u kom slučaju ne kupiti”. Kineski demografski rast, nepridržavanje dogmi “održivog razvoja” i odnosa prema postojećim resursima (često se ističe da je Kina najveći svetski potrošač uglja), njena želja da se uspešno takmiči i u izgradnji nebodera i poslovnih centara kao i u sportskim nadmetanjima, tumače se kao prst u oko “uzvišenim” vrednostima humanizma i korporativnog profita koje cvetaju na obe strane Atlanskog okeana. U svetu industrijsko-ekonomske špijunaže i geopolitičkog nadmetanja, kineska proizvodnja se tretira kao “maligna”. Globalna privredna ekspanzija Kine prosuđuje se potpuno drugačijim kriterijumima u odnosu na druge narode, gde se njen impresivni rast ne “slavi” kao pokazatelj dobrobiti tržišne privrede i kapitalizma, već kao izraz ksenofobije, autoritarnosti i “nacionalizma”, čime se prenebregavaju činjenice da je sama Kina mnogoetničko društvo između čijih naroda postoje često veće jezičke i običajne razlike nego npr. između mnogih evropskih nacija. Činjenica je da je Kina u savremenim ekonomskim odnosima postala “globalni igrač”. Ipak, geopolitičko prikazivanje Kine kao pretnje Zapadu koja može da poremeti odnose snaga u savremenom svetu nema puno smisla, pošto Kina svoju spoljnu politiku gotovo da uopšte ne usmerava u pravcu geopolitičke ekspanzije. Njena diplomatija je čvrsto privržena održavanju status quo-a u međunarodnim odnosima i nema nameru da bilo kome preotme ulogu “globalnog policajca”. Naprotiv, društvena transfomacija Kine u smislu jačanja njene ekonomije direktno je potpomagala donedavni kreditni bum na Zapadu i bila jedna od motora globalizacije u kome je najveći deo svetskog ekonomskog kolača pripadao zapadnim zemljama, i to upravo onim koje sada prema njoj prikazuju neskrivenu netrpeljivost i prikazuju je kao moralni opozit zapadnjačkom “kulturnom elitizmu”. Zašto je baš sada u mnogim globalnim medijima došlo do izliva “olimpijske mržnje” prema Kinezima koje su pratili ovakvi užasavajući stereotipi? Poznato je da u savremenoj zapadnoj kulturi postoji problem konstruktivnog odnošenja prema Kini koja već vekovima ima neobičnu ulogu u zapadnoj imaginaciji, savršeno pogodnu za propagando demonstriranje “kulturnog rata”. Ili se, pak, radi o psihološkoj potrebi zaostaloj iz Hladnog rata o konstruisanju novog, moćnog i totalnog neprijatelja kojim bi se jačala svoja kulurno-politička pozicija? Nije li u pitanju strah od drugačijeg i nepoznatog iza kojeg se krije osećanje sopstvene slabosti i gubljenja identitetskih vrednosti? Postmoderni zapad predstavlja sebe kao nekog ko slavi različitost i multikuluralnost, ali je teško ne primetiti da se sve ovo čini veoma selektivno, ponajmanje kada ta “drugost” pokazuje iole veću uspešnost, samobitnost i nezavisnost po pitanju produktivnosti, samostalnog podizanja standarda i razvitka sopstvene kulture i njenih vrednosti. Slavljenje “različitosti” i “drugosti” uvek bi to “drugo” da vidi kao slabo, nerazvijeno i zavisno, okrenuto moljakanju pomoći i kopiranju tuđih recepata i tuđih vrednosti. Da je Kina ostala onakvom kakva je živela u zapadnjačkoj mašti do kraja XIX veka (kao što je npr. opisuje roman Perl Bak Dobra zemlja) – kao nemoćno društvo “okamenjeno” u egzotične rituale gde caruju glad i korumpirana državna uprava, ta vrsta “drugosti” bi bila prihvaćena, tolerisana i sažaljivana sopstvenim “krokodilskim suzama”. Poštenije bi bilo reći – dragi Kinezi, ostavite po strani industrijski i informatički razvoj, prestanite da kupujete i vozite kola, odstranite svoje televizore i belu tehniku i vratite se zauvek na pirinačna (ili jagodna) polja, postanite kao dobri, zaostali Tibetanci, i sve će vam biti “oprošteno” a vaša “drugost” biće prihvatljiva. “Stvarna krivica” savremene Kine koja je, uoči i tokom otvaranja Olimpijade, dovela do izliva propagandne mržnje i negativnih stereotipa, leži u tome što je ona svoje originalne tradicije i vrednosti venčala sa modernim razvojem, a nije ih ugušila uvezenim opštim mestima modernih ideologija i postmoderne potkulture koja preovladava u Evropi i Americi, i pokazala se, pri tome uspešnom. A to budi strah, zavist i mržnju i stvara psihološke projekcije o potencijalnoj pretnji koja dolazi od strane drugog, nepoznatog, tuđeg. Zato treba pozdraviti činjenicu da se Kina uspešno snašla u ulozi domaćina Olimpijskih igara. Vizuelno veličanstveno otvaranje Olimpijade koje je sublimisalo pet hiljada godina kineske tradicije, dobra organizacija i dosadašnji tok takmičenja još jednom su pokazali da su iskreni trud i besprekorno gostoprimstvo u najvećoj meri jači od licemerja i stereotipnih konstrukcija onih koji misle da mogu uvek da imaju monopol “dobrote” i “uspeha” a pri tome se pretvaraju u njihovu suprotnost. |
Od istog autora
- Kriza sveta, kriza laži - izlazak
- Mobi Laden
- Srpski evroutopizam
- Mediji, identitet i prikazivanje društvene stvarnosti
- Ostrvo dana sutrašnjeg
- Dva grada
- Nesveti teror
- Duhovne osnove svetske ekonomske krize
- Nikola Koljević: Stvaranje Republike Srpske
- „Rim“ – kraj republike
- Novi predsednik SAD: nada u Obamu ili obmanu?
- Turneja po unapred zadatim koordinatama
- I Cobela za Nobela
- Kraj sveta kakvog smo znali
- Barak Obama – globalna politička barbika od čokolade
Ostali članci u rubrici
- Kriza holivudske priče kao simptom krize zapadne civilizacije
- Holivudska satanizacija Srba
- Bajaga kao "srpski imperijalni projekat". Pozitivna geografija i meka moć
- Kako je propao Holivud - visoka cena „političke korektnosti“ i krstaškog rata protiv filmskog „patrijarhata“
- Jezik kao plen. O rodnim zakonima, jezičkoj policiji i danima "neslovenske nepismenosti""
- Predstava „Knjiga o Milutinu“ – katarza i izlazak iz mraka autošovinizma
- Srpska istoriografija je u slobodnom padu, ali se naziru znaci obnove
- I posle Latinke Latinka ili o "samoviktimizaciji i žrtvenom narativu srpskog naroda"
- Ko neće da živi u Hristovom svetu, živeće u Homerovom ili zašto je podela na "moderne" i "primitivne" kroz istoriju obično bila uvod u masovne zločine i dehumanizaciju
- „Dan primirja“, ili „Dan pobede“ – kultura sećanja i zaboravljeni potpis Živojina Mišića
Anketa
Republika Srpska: Stanje i perspektive
