Da li će se Vučićeva Srbija i Dodikova Srpska naći u geopolitičkom raskoraku

Press, 24.06.2014.  

Proteklih nedjelja Dodik je boravio u Rusiji, a Vučić u Njemačkoj. Kancelarka Merkel je premijera Srbije dočekala sa najvišim protokolarnim počastima, a predsjednik Putin se sa predsjednikom Srpske zadržao u razgovoru više od sat vremena.  

Srpski lideri, eto, istovremeno sjede za stolom sa glavnim svjetskim igračima. Sa jedne strane, sa liderom najveće države u svijetu od koje energetski zavisi kontinent, koja se proširila do svojih prirodnih granica na Krimu, potpisala posao stoljeća sa globalnim partnerom Kinom, stvorila regionalnu ekonomsku zajednicu sa Kazahstanom i Bjeolorusijom, vratila se na Bliski istok, Balkan itd. A, sa druge strane, sa liderkom najveće ekonomske sile na Starom kontinentu, koja je preuzela političko vođstvo u EU i pokušava da se oslobodi transatlantskog tutorstva jedine supersile itd., itd.          

Elem, kao srpski narod u cijelini, bar u međunarodnim relacijama, i ne stojimo loše. Ali kao dvije srpske zemlje, Srbija i Srpska mogli bismo da se nađemo u raskoraku.

Sve se vrti oko ulaska u EU. Još Tadić je zacrtao da “EU nema alternativu”, a Vučić je još odlučnije krenuo put Brisela, odnosno Berlina, i po cijenu normalizacije odnosa sa Kosovom dobio datum početka pregovora o pridruživanju. Dodik je za sve to vrijeme isticao da jedino “Srpska nema alterantivu”, a pošto su joj iz EU, kao i iz SAD, neprestano prijetili novim otimanjem nadležnosti, “funkcionalizacijom BiH”, “ustavnim reformama”, “pjevanjem u jedan glas” i sl. pleonizmima za ukidanje entiteta, nasuprot evroentuzijazmu u “matici”, u “prekodrinskoj dijaspori” se razvio evroskepticizam.       

Srbija je tako, uz Crnu Goru, jedina ušla u “pregovore o pridruživanju”, dok se za BiH i preostale balkanske zemlje ne zna ni da li će, ni kada će. Za Makedoniju zbog grčkog osporavanja njenog imena, za Kosovo jer ga nisu priznale mnoge članice EU, a za BiH zbog  unutrašnjih problema. Ukratko, Brisel je za Srbiju dogledna, iako sve manje privlačna perspektiva, a za BiH i RS - nedogledna u skladu sa onom anegdotom da će se “EU prije raspasti nego što će Bosna uspjeti u nju da uđe”.

U od EU zapostavljenoj BiH tako su se našli njeni tradicionalni prijatelji. Turska preko Sarajeva, Austrija preko zapadnog Mostara i Rusija preko Banjaluke. Federalni Bošnjaci su ponovo otkrili svoju maticu u Anadoliji i Bosnu kao Alijin amanet Erdoganu, pa u Begovoj džamiji klanjaju za spas uzdrmane Turske i reizbor njenog lidera. Hrvati se za ravnopravnost u FBiH obraćaju Beču, katoličkoj Bavarskoj i mole se u Vatikanu.

A Srbi, “u manjoj polovini Bosne” našli su čvrst oslonac u slovensko-pravoslavnoj Rusiji. Ruskim blokadama zahvaljujući, od 2010. nijedan, poslovično protivsrpski, izvještaj visokog predstavnika Incka nije usvojen ni u Vijeću za implementaciju mira u BiH, ni u Savjetu bezbjednosti UN. A poslije učestalih audijencija Dodika kod Putina, stiže i presudna materijalna podrška poplavljenoj Srpskoj.

Vučićeva proevropska de fakto pronjemačka spoljna politika, koja “nije protiv Rusije”, kao i Dodikova proruska politika, koja “nema ništa protiv evropske budućnosti RS”, za sada dobro funkcionišu, svaka na svojoj strani Drine. Štaviše, to još uvijek podržavaju i Brisel/Berlin i Moskva u mjeri u kojoj se obostrano trude da im problemi sa Ukrajinom ne poremete velike energetske, trgovačke i finansijske i šire ekonomske interese. Ali, dokle?   

Uzdrmana jedina supersila krenula je povodom Ukrajine u hladnoratovsko zbijanje redova u transatlantskom savezu kontra Rusiji. Počelo je sa podizanjem antiruske histerije u Poljskoj i baltičkim republikama, gdje su već dopremljene stotine milijardi američkog oružja. Britanija je aktivirala svoj poslovični evroskepticizam do nivoa referenduma o istupanju iz EU. Od Njemačke marginalizovana Francuska gura se na mjesto glavnog američkog saveznika na kontinentu. A u američkom međunarodno uticajnom časopisu “Forin polisi” vodeći naučnici ozbiljno analiziraju kartu Evrope za 2025, koja je 2012. objavljena u nekom ruskom tabloidu, i zaključuju da je Putin po njoj već započeo prekrajanje granica.

Dokle će Angela Merkel izdržati američki pritisak da, protiv svojih ekonomskih, pa samim tim i političkih interesa, EU u cjelini pridruži hladnoratovskoj izolaciji Rusije. I, dosljedno tome, od Vučića zatraži da se jednoznačno odredi: ili Moskva ili Brisel, pod prijetnjom zaustavljanja Srbije na evropskom putu.

Teško je povjerovati da bi Vučić, uprkos ličnim emocijama, žrtvovao svoj apsolutni politički priroritet, ali je sigurno da bi naišao na snažan otpor pretežno rusofilne baze u matici. U svakom slučaju, Srbija bi se našla u raskoraku sa Srpskom, u kojoj oko 70 odsto stanovništva podržava Dodikovu prorusku politiku, dok oko 13 odsto daje prednost evroatlanstkim integracijama. Takav hod Srbije i Srpske po dva strateška kolosijeka mogao bi Srbe da podijeli na različite interesne zone velesila u multipolarnom svijetu. Ukoliko bi, međutim, bio koordiniran, možda bi čak mogao da bude i produktivan.