Dopuna Krivičnog zakonika kao čin zaštite ustavnog uređenja Republike Srpske

Ovih dana prilično nezapaženo je održan jedan skup u zgradi Narodne skupštine Republike Srpske, na kojem se raspravljalo o potrebi da se normama njenog Krivičnog zakonika od dalje erozije zaštite njene ustavne nadležnosti i samo biće Srpske.

 Samo zahvaljujući mojim prijateljima naknadno sam saznao da je održan taj skup i da je u toku prikupljanje potpisa građana za podršku prijedlogu zakonika o dopunama Krivičnog zakonika Republike Srpske. Ne znam kakav će biti ishod te građanske inicijative, ali bez obzira na ishod, osjećam potrebu da još jednom izložim moje viđenje na koji način bi to trebalo da bude učinjeno.

U suštini, to bi trebalo da budu tri nova krivična djela. U njihovoj osnovi je zaštita ustavnog uređenja Republike Srpske, čiji neizostavni dio su ustavne nadležnosti Republike Srpske, zatim njen naziv, kao i ustavnopravni položaj Republike Srpske zagarantovan svim aneksima Dejtonskog mirovnog sporazuma kao izvora međunarodnog prava.

Ustavni osnov za predložene dopune je u Amandmanima XXXII i LVIII Ustava Republike Srpske. U tački 1. Amandmana LVIII Ustava Republike Srpske propisano je da Republika uređuje i obezbjeđuje svoj integritet i ustavni poredak, a upravo ustavne nadležnosti Srpske, njen naziv i ustavnopravni položaj, koji su u skladu sa Ustavom BiH i ostalim aneksima Dejtonskog sporazuma, jesu sastavni dio njenog ustavnog uređenja i njenog ustavnog poretka, kao par edžcellence pravnih i opštedruštvenih vrijednosti. Saglasno tome, Republika Srpska ima ustavnopravni osnov da sve svoje ustavne nadležnosti zaštiti i normama svog Krivičnog zakonika.

Razlozi za donošenje ovih dopuna su akutni i više nego očigledni, imajući u vidu višegodišnje negativno iskustvo neustavnog prenošenja i razvlašćivanja Republike Srpske od njenih ustavnih nadležnosti, povređivanja njenog ustavnopravnog položaja i prijetnji ukidanjem ili promjenom njenog naziva. S tim u vezi neophodno je ukazati da ustavne nadležnosti i ustavnopravni položaj Republike Srpske predstavljaju svojevrsnu imovinu Srpske, od koje su izgrađeni sama ustavna esencija i biće Republike Srpske, bez koje imovine nema ni Republike Srpske. I kao što domaćinstvo svakog čovjeka, njegov materijalni dio (kuća, stan i sl), predstavlja imovinu čovjeka, koju svaka država (i federalna jedinica u složenim državama) štiti normama krivičnog zakona, isto takvo je i pravo Republike Srpske da svoju imovinu (svoje ustavne nadležnosti, svoj naziv i ustavnopravni položaj) takođe zaštiti normama svog Krivičnog zakonika.

Jer kao što niko nema pravo da uđe u dom čovjeka bez njegove saglasnosti i da bez pitanja i saglasnosti tog čovjeka uzme i odnese neku njegovu stvar iz doma (a da se ne izloži krivičnom progonu zbog krivičnog djela krađe), i Republika Srpska ima ustavno pravo da nomama svog Krivičnog zakonika propiše i time unaprijed stavi do znanja da je krivično djelo ako neko bez odluke ili protivno odluci Narodne skupštine Republike Srpske prenese ili omogući da se prenese neka njena ustavna nadležnost na bilo koji drugi nivo vlasti u BiH ili izvan BiH.

Kao što se u svakom domu zna njegov sopstvenik, bez čijeg se znanja i saglasnosti ne smije ulaziti u dom niti iznositi bilo šta iz doma, isto stvari stoje i sa domom koji se zove Republika Srpska i njenim ustavnim nadležnostima, a taj sopstvenik u slučaju Republike Srpske je njena Narodna skupština. Dakle, ovom inkriminacijom Srpska ne odbacuje a priori bilo kakvu mogućnost prenosa svojih ustavnih nadležnosti ukoliko za tim bude bilo potrebe, već samo želi da inkriminiše one radnje kojima se to čini bez odluke ili protivno odluci Narodne skupštine Republike Srpske.

Drugim riječima, ovom inkriminacijom propisuje se krivično djelo koje se čini kada se bez odluke ili protivno odluci Narodne skupštine izvrši prenos bilo koje ustavne nadležnosti Republike Srpske na bilo koji drugi nivo vlasti u BiH ili izvan nje (ovo potonje bi obuhvatalo one slučajeve u kojima se pozivanjem na pristupanje EU ili drugim organizacijama želi prenijeti određena ustavna nadležnost Srpske na taj nivo, iako se ni to ne smije učiniti bez odluke ili protivno odluci Narodne skupštine Republike Srpske).

Isti cilj ima i naredna inkriminacija. Naime, saglasno Ustavu BiH njeno Predsjedništvo vrši ratifikaciju bilo kog međunarodnog ugovora, bez koje ratifikacije nijedan ugovor ne može stupiti na snagu niti obavezivati BiH. U postupku ratifikacije svaki član Predsjedništva BiH ima pravo da se usprotivi ratifikaciji i zatraži da odluku o tome donese nadležni organ entiteta iz kojeg je izabran taj član Predsjedništva. Ako je to član iz Republike Srpske u Predsjedništvu BiH, to znači da međunarodni ugovor nije ratifikovan niti je stupio na snagu ukoliko Narodna skupština Republike Srpske, na prijedlog srpskog člana Predsjedništva BiH, ne da svoju saglasnost za to.

Upravo rečeno potvrđuje da je Republika Srpska subjekt koji, na prethodno navedeni način, odlučuje o svakom pitanju i kada je riječ o članstvu BiH u bilo kojoj međunarodnoj organizaciji ili savezu. Usljed toga ona ima ustavni osnov da posebnom inkriminacijom zaštiti to svoje ustavno pravo, to jest pravo da lica izabrana ili imenovana sa njene teritorije u institucije BiH ne mogu, a da ne učine to krivično djelo, glasati za članstvo BiH u međunarodnoj organizaciji ili savezu, ako je Narodna skupština na prethodno objašnjeni način (po zahtjevu srpskog člana Predsjedništva BiH) odlučila suprotno. S tim u vezi Narodna skupština, saglasno Ustavu Republike Srpske, ima pravo da o svakom pitanju iz svoje nadležnosti organizuje referendum, pa stoga lica izabrana ili imenovana sa njene teritorije u institucije BiH ne mogu, a da ne učine isto krivično djelo, glasati za članstvo BiH u međunarodnoj organizaciji ili savezu ako su građani na referendumu u Republici Srpskoj (organizovanom od Narodne skupštine) glasali protiv toga.

Ova inkriminacija je učinjena i kada lica izabrana ili imenovana sa teritorije Republike Srpske u institucije BiH protivno referendumskoj odluci građana u Republici Srpskoj ili protivno odluci Narodne skupštine Republike Srpske glasaju za odluku ili drugi akt kojim se suprotno Ustavu BiH i Ustavu Republike Srpske povređuje ustavnopravni položaj Republike Srpske. Ovdje je naglasak na tome da će ovo krivično djelo postojati ne samo ako je učinilac glasao protivno referendumskoj odluci građana u Republici Srpskoj ili protivno odluci Narodne skupštine Republike Srpske, već i da je odluka za koju je glasao takva da se njome suprotno Ustavu BiH i Ustavu Republike Srpske povređuje ustavnopravni položaj Republike Srpske.

Najzad, sasvim je jasno da Republika Srpska ima apsolutni ustavni osnov da normama svog Krivičnog zakonika zaštiti i svoj naziv od bilo čijeg pokušaja njegovog ukidanja ili promjene, jer je naziv Republike Srpske priznat kao valjan ne samo Ustavom BiH već i međunarodnim pravom, s obzirom na to da je kao pravno valjan priznat i svim ostalim aneksima Dejtonskog mirovnog sporazuma. Ali, imajući u vidu učestale prijetnje i pozivanja na ukidanje ili promjenu njenog naziva, nije dovoljan samo međunarodni ugovor, već Republika Srpska ima ustavni osnov i pravo da ovom inkriminacijom zaštiti i tu svoju vrijednost (a time i samo svoje biće) od bilo čijeg pokušaja njegovog ukidanja ili promjene.

(Glas Srpske)