Marš na Ist Riveru, nije teško biti (f)in

(Novi Reporter, 23. 1. 2013)

Iako Srbe, bar u takozvanom regionu, odnosno, na prostoru bivše Jugoslavije, prati glas da po čitav januar planduju, politički predstavnici najbrojnijeg naroda na Balkanu, s obe strane Drine, na početku 2013. godine svesrdno su se potrudili da opovrgnu tu nezahvalnu reputaciju. Naravno, milioni običnih smrtnika unutar srpskog naroda, po običaju, kaskaju iza sopstvenih lidera, pa su sveti mjesec uglavnom proveli po raznim slavama i svečanostima, ili u horizontalnom položaju, pokušavajući da prebrode rijetke dane koji u crkvenim i svjetovnim kalendarima nisu označeni crvenim slovom. Ali, tu su bile vođe, da nas bar za promil približe marljivim uzorima u svijetu. Dobro, ne baš Japancima, pošto bi sklonost ekscentrične nacije sa Dalekog istoka nepotrebnim fizičkim naporima, kada im vrijeme nije, predstavljala pretjerani izazov za nenaviknuta ovdašnja bića, na samom startu još jedne duge sezone, koja će, sudeći po dosadašnjim iskustvima, pretežno biti ispunjena egzistencijalnom neizvjesnošću. 

Dakle, umjesto kategorije, u žargonu prezrivo nazvane „šljaka“, prepoznatljiva imena političke scene Republike Srpske i Srbije u proteklim danima i nedjeljama afirmisala su afinitet prema kulturi, u svim njenim vidovima. Naravno, njihovi pandani iz naroda i zemalja u neposrednom okruženju pažljivo su pratili šta to nepredvidivi Srbi rade, pa su ekspresno reagovali na novi trend. To su, prije svega, činili u bošnjačkoj javnosti, nastavljajući staru dobru tradiciju koja podrazumijeva iskrenu želju da komšijina krava bude živa i zdrava. Takav humanizam i kosmopolitizam naročito je došao do izražaja u vjerovatno jedinoj situaciji iz niza događaja o kojem je riječ sa solidnim globalnim, a ne isključivo lokalnim predznakom. Riječ je, naravno, o famoznom izvođenju „Marša na Drinu“ u zgradi Ujedinjenih nacija, u organizaciji aktuelnog predsjedavajućeg Generalne skupštine UN Vuka Jeremića i realizaciji beogradskog hora „Viva Voks“.

Kondicional i imperativ: Za tu situaciju, zaista, vrijedi ona konstatacija da je sarkazam utočište slabih. Jer, bez dileme, bilo je lijepo - za izrazitu većinu ljudi između Trebinja i Novog Grada, odnosno, Subotice i Vranja, kao i na manje brojnim, ali ništa manje važnim adresama na Kosovu i u Crnoj Gori – vidjeti reprezentativan vokalni sastav koji nadahnuto izvodi prepoznatljive srpske muzičke teme na Ist Riveru. Među njima i kompoziciju koja je, bez obzira na nesporni vojnički prizvuk i borbeni tekst, do sada bila najvećim dijelom pošteđena i od autošovinističkog osporavanja svega što ima veze sa srpskom tradicijom, i od paranoičnih raspredanja u centrima „dobrosusjedskih“ vibracija, poput Sarajeva. Ali, svemu dođe kraj, pa i „lovostaju“ na poletni „Marš na Drinu“. Prvo su redovni emiteri sličnih nebuloza iz „Kongresa Bošnjaka Sjeverne Amerike“ nadmašili sami sebe u stupidarijama, tvrdeći da je ta „himna srpskih nacionalista bila podloga za genocid u BiH tokom devedesetih“.

To im nije bilo dovoljno, pa je nakon degutantno patetičnog „protestnog pisma“ svjetskoj organizaciji i njenom čelniku uslijedilo providno i vrlo brzo raskrinkano spinovanje o nekakvom „izvinjenju“, ni manje, ni više, nego kompletnih Ujedinjenih nacija. Naravno, u pitanju je bilo tek kurtoazno „žaljenje“ anonimnog portparola generalnog sekretara UN Ban Ki Muna, uz formulaciju „ako je to nekog uvrijedilo“. Ali, u bujnoj mašti šupljoglavaca iz ekstremno napornog „Kongresa“, kondicional bez problema postaje imperativ, a periferni „glasnogovornik“ znamenitog Južnokorejca, koji ipak daleko zaostaje po broju pregleda na „Youtubeu“ iza izvođača poskočice „Gangnam Style“, sa lakoćom personifikuje asocijaciju skoro 200 država na planeti. Ako je to moguće, onda je jasno i kako se u glavi Biljane Srbljanović „Marš na Drinu“ pretvara u „Lili Marleen“. U psihodeličnoj sferi nesputanih frustracija ove ultrasrbofobične „dramske spisateljke“ iz Beograda, prema istom patološkom mehanizmu, po kojem su Srbi „nacisti“, i kokain iz nosa nušićevske „gospođe ambasadorke“ pretvara se u šećer, Čedomir Jovanović u Vili Branta, a njene splačine sa „Tvitera“ i raznih blogova u „Sveto pismo“ onih kojima čak ni LDP ne posjeduje dovoljnu dozu gadljivosti u odnosu na Srbe i Srbiju.

Ipak, Biljana Srbljanović je i u „krugu dvojke“, koji ne oskudijeva u sličnim razmišljanjima, ovom prilikom ostala relativno usamljena u harangi na „Marš na Drinu“, pa je kreiranje sumanutih „teorija zavjere“ o toj izuzetnoj pjesmi gotovo u potpunosti palo na pleća nejakog Sarajeva. Manufakture u baščaršijskoj matici razuzdane bošnjačke dijaspore iz SAD preuzele su lopticu, pa su nastavile sa nezdravim fantazijama o „agresivnom karakteru“ kompozicije koja je nastala u Prvom svjetskom ratu, u pobjedničkoj, ali odbrambenoj Cerskoj bici sa Austrougarskom. Tu istinu može saznati svako koga ona zanima, ali, očigledno, takve informacije slabo interesuju one kojima jedino pristaje - parodija. Valjda bi mogli da dokuče o čemu je riječ u hipotetičkom, naprasnom srpskom mazohističkom tumačenju – da su stihovi „Put putuje Latifaga, sa jaranom Sulejmanom; Moj jarane, Sulejmane, je l' ti žao Banjaluke“, u stvari, „četnička“ podvala ljubiteljima sevdalinke, jer najavljuju „etničko čišćenje“ vijekovima unaprijed. Ili, da su riječi „Uđe Fata u magazu sama, aj, za njom Mujo zamandali vrata“, u suštini, pokušaj zlobnih Srba da ograniče islamsku komponentu BiH na „fildžan državicu“ u centralnoj Bosni.

Šampioni intriga: Ali, osim defanzivnog, iznuđenog djelovanja, u ovako kriznim situacijama bošnjačka strana mora da pribjegne i ofanzivnim aktivnostima. Za tu priliku, angažovan je fudbaler Edin DŽeko. On je, nakon gola postignutog za „Mančester siti“ na nedavnoj utakmici sa „Arsenalom“, podigao dres i pokazao majicu sa natpisom „Za moje mahalce“. Zblanuti engleski internet - forumaši dugo su pokušavali da dokuče šta to znači. Jedva su uobličili prevod prve dvije riječi na engleski jezik. Međutim, treći izraz bio je pretjerani lokalizam, pa su, sasvim logično, zaključili da je „Mahalce“ ime DŽekinog sina. Na kraju se u diskusiju uključio znalac i engleskog i „bosanskog“ jezika i obznanio spasonosno, urnebesno tumačenje – na Edinovoj majici pisalo je: „For my friends from neighborhood“. Upravo takva odrednica pratila je bošnjačke reakcije na „Marš na Drinu“ u UN, a za unutrašnju upotrebu ostavljeni su posljednji dilovi Sulejmana Tihića i Bakira Izetbegovića, nakon kojih je otkazan kongres SDA. Tih aranžmana ne bi se postidjeli ni njihovi osmanski idoli, šampioni intriga, ovjekovječeni u kultnoj seriji „Sulejman Veličanstveni“. Iz Anadolije se, shvatljivo, kopira sve što valja, dok se sve što je loše pripisuje stanovništvu s druge strane međuentitetske linije u BiH.

Dok je Vuk Jeremić prezentovao vrijednu muziku, a „Kongres Bošnjaka Sjeverne Amerike“ bezvrijedne horor filmove, Banjaluka i RS su, u jednom momentu tokom prošle sedmice, bile u znaku autentične ljepote. Posjetu Monike Beluči nema smisla politizovati, opredjeljivanjem za njena dva domaćina ili protiv njih. Ovdje je nakratko bila jedna od najatraktivnijih žena planete, istovremeno i dobra glumica, i ta simpatična epizoda sigurno neće odmoći gradu na Vrbasu i Republici Srpskoj. Žalosno je taj događaj potapati u zbrku domaće dnevne politike. Za takav poduhvat ima dovoljno materijala, i prije i poslije Monikinog dolaska. Tako su prethodnu nedjelju u RS obilježile – dvije političke emisije na privatnim televizijama. Ako se za boravak Monike Beluči nedvosmisleno može upotrebiti sintagma iz jedne ne tako davne akcije u Srbiji – „S kulturom je lepše“, u pomenutim političkim top-temama nije bilo ni traga naziva druge akcije sa istočne obale Drine – „Nije teško biti fin“. Očito je veoma teško, bar kada se u TV-studiju zajedno nađu predsjednici dvije najjače stranke u Republici Srpskoj, sa voditeljskim tandemom kojem se situacija od početka otrgla kontroli. Sva četiri aktera tog hepeninga sigurno imaju da kažu dovoljno ozbiljnih i artikulisanih stvari, ali, kada nisu u kvartetu. Kao kombinacija, ostaće kratko zapamćeni samo po haosu i stihiji. U kojoj predsjednik Republike i vladajuće stranke jeste bio dominantan, ali, pomoću verbalnih tehnika koje mu baš ne služe na ponos. Njegovom konkurentu pripala je titula u disciplini dezorijentisanosti, koja će se samo uvećavati ako glavna opoziciona partija nastavi sa šizofrenim hodom na dva kolosijeka, nastojeći da bude alternativa u RS i oličenje sabornosti na nivou BiH. Jer, to je samo put da ne bude ni jedno, ni drugo. Trenutne okolnosti su takve da će klatno, po svemu sudeći, u dogledno vrijeme prevagnuti na stranu ogorčenog udaljavanja SDS-a i SNSD-a, daleko od dobronamjernog koncepta nacionalnog jedinstva. U razbuktavanju takvog procesa, nesebično je, gostujući na drugom elektronskom mediju, „pomogao“ diskutabilni „ekspert“ za već zaboravljenu „odbranu i zaštitu“, otkrivajući tajne univerzuma – u ultrakonspirativnom štivu, kao što su to depeše sa „Vikiliksa“.

U okviru projekta čiji je guru DŽulijan Asanž može se pronaći svašta, ali ne i tumačenje – zbog čega se RS u ovom periodu manje kreće na potezu od „Marša na Drinu“ u UN do Monike Beluči u Banjaluci, a više u pravcu pristupanja regionalnoj kulturnoj akciji s početka ovog osvrta, i to forsiranjem pozorišta. Političkog i, nažalost, uglavnom bulevarskog. U kojem ima i krajnje zabrinjavajućih momenata, poput zahtjeva izvršne vlasti da se „nadležnim organima“ dostave spiskovi štrajkača, uoči 21. januara, samo da bi – kako da ne – znali ko je tog dana zaradio dnevnicu na radnom mjestu, a ko nije. Takvu priču za malu djecu teško bi progutali i u Sarajevu. Istom onom gradu gdje su ubijeđeni da je „Marš na Drinu“ „genocidan“, poput njihove duhovne braće u Preševu, gdje vjeruju da je „spomenik“ teroristima iz tzv. OVPBM-a vrhunski domet vajarstva, ili u Zagrebu, gdje opskurni autor „TV kalendara“ na HRT-u komandanta ustaške Crne legije Juru Francetića opisuje kao „borca za slobodu“. Imajući u vidu te koordinate mržnje, najbolje je, po definiciji, biti na suprotnoj strani. Jer, u tom trouglu izbor je veoma sužen – ili si rob, ili si grob.