Mučna preispitivanja “činjenica” o Srebrenici

(Pres za RS, 11. 10. 2011)

Ako i sa istorijske distance od dvadeset godina pokušate sa bilo kojim Bošnjakom trezveno da porazgovarate o uzrocima, toku i posljedicama rata u BiH, priča će se završiti na Srebrenici. Poneki će i prihvatiti raspravu o greškama muslimanskog vođstva što je zajedno sa hrvatskim majoriziralo Srbe, što je odbilo Lisabonski sporazum, što je zaratilo sa dva jača protivnika, što je u Bosnu dovelo islamske teroriste, što je ušlo u sukob sa braćom u Cazinskoj krajini, što je zagovaralo građansku, a pravilo muslimansku državu itd. I taman kada pomislite da je spreman da se kritički osvrne na bošnjačku nacionalnu politiku, sago vornik će jauknuti: “A Srebrenica, a genocid, a osam hiljada …” I tu se svaki razgovor mučno prekida … Nisu li oba haška tribunala presudi la “opštinski genocid”? Nisu li se javno već izvinili zvanični Beograd i Banjaluka? Nije li u Evropskom parlamentu podržana bošnjačka inicija tiva da se “istina o Srebrenici”, jednako kao i holokaust, međunarodnopravno zaštiti od bilo kakvog daljeg, pa i naučnog preispitivanja? Tako se svaka javno izražena sumnja, ne samo u bošnjačkim i zapadnim, nego i u srpskim medijima tretira se gotovo kao saučesništvo u zločinu.

Nisu li se javno već izvinili zvanični Beograd i Banjaluka?

Da muk oko Srebrenice, koji je posljednjih godina prekidan samo povremenim iskopovanjem novih žrtava koje su se sve odreda prećutno i po inerciji pribrojavale opštinskom genocidu, bude prekinut – učinili su norveški TV dokumentaristi Flum i Hedbrič („Srebrenica: izdani grad“), američki advokat Karganović (holandski NVO: Istorijski proje kat Srebrenica) i srebrenički ratni gradonačelnik Meholjić (svjedočenje o razgovorima sa Izetbegovićem iz 93). Sada su, eto, i inostrani istraživači uz podršku bošnjačkih svjedoka, utvrdili da je Klinton vojnu intervenciju uslovljavao masakrom od 5000 muslimana; da je Alija tu ponudu predložio Meholjiću; da je lokalno vojno rukovodstvo blagovremeno napustilo Srebrenicu, da su jedinice „Armije BiH“; umjesto da brane enklavu, u borbeno izvlačenje kroz minska polja i zasjede povele hiljade muslimanskih civila; da je postojao raniji dogovor o zamjeni Srebrenica za Vogošću: da su svemu ne samo vremenski nego i uzročno prethodili Orićevi zločini u okolnim srpskim selima; da je streljanje oko hiljadu muslimanskih civila izvršila samostalna legionarska formacija pod komandom jednog Slovenca; da, začudo, niko iz njenog multinacionalnog sastava nije procesuiran u Hagu; da je DNK analize liferovala stručno nepriznata laboratorija u Tuzli; da se broj srebreničkih žrtava koje je pronašao Mašović približio broju ukupnog predratnog broja stanovnika ove opštine.

Flumov i Hedbričev dokumentrac se, pored Norveške, već vrti u Švedskoj i Danskoj, Karganovičevi nalazi se iz srpskih medija prenose u Holandiji, Češkoj, Francuskoj, Slovačkoj, svjedočenje muslimana Meholjića, i to iz prve ruke, dobija sve veći inostrani publicitet.

Flumov i Hedbričev dokumentrac se, pored Norveške, već vrti u Švedskoj i Danskoj, Karganovičevi nalazi se iz srpskih medija prenose u Holandiji, Češkoj, Francuskoj, Slovačkoj, svjedočenje muslimana Meholjića, i to iz prve ruke, dobija sve veći inostrani publicitet. Šta se to odjednom promijenilo? Da li je genocidoizacija Srba već odradila svoje pa njeno preispitivanje više ne tangira njene kreatore? Ili su američki republikanci u predizbornoj ofanzivi odlučili da svojim stranačkim konkurentima definitivno izbiju iz ruku spoljnopolitički adut o velikom mirovnom uspjehu u Bosni kojim se busa u prsa već druga demokratska administracija?

Da li se konačno sprema neki zaokret zapadne politike u BiH, pa cijela istina o Srebrenici treba preventivno da otrijezni bošnjač ke mase da su jedina i nevina žrtva građanskog rata u BiH? Ili to, naprotiv, treba samo psihološki da kompenzuje nastavak pritisaka na Srpsku i Srbe po pitanju vječito aktuelnih ustavnih promjena? Nema sumnje da su svježem vjetru sa sjevera nenamjeravano doprinele i brojne i dobro organizovane bošnjačke izbjeglice koje već duže vremena osiono reaguju povodom svakog javnog preispitivanja njihove istine o ratu u BiH.  

Ali, ako neko očekuje da će jedna nova, objektivnija i balansiranija, slika o tragičnom stradanju i bošnjačkog (u Srebrenici) i srpskog (u selima oko Srebrenice) naroda doprinijeti pomirenju u zajedničkoj tugi, ljuto se vara. Koliko god da nepristrasni istraživači dokumentovano ospore neke značajne „činjenice“ o Srebrenici i koliko god im globalni mediji, iz ko zna kojih razloga, baš sada konačno pruže šansu da dođu do javne riječi, u kolektivnoj svijesti Bošnjaka ništa se neće promijeniti. Istorijski proces formiranja evropskih nacija predstavlja istoriju ratova za nacionalno ujedinjenje i nacionalno oslobođenje i obilježen je masovnim stradanjima koja s vremenom narastaju do mitskih razmjera, sve dalje od banalnih fakata „šta je i kako zapravo bilo“. Srebrenica je za bošnjački narod postala nedodirljivi osnivački nacionalni mit i sve što ga bude osporavalo biće ne samo odbačeno nego čak tretirano kao argument više da su bili nevine žrtve ostavljene od svih.

Nema sumnje da su svježem vjetru sa sjevera nenamjeravano doprinele i brojne i dobro organizovane bošnjačke izbjeglice

Narod, koji je od vjerske skupine varljivog nacionalnog identiteta (muslimani-Srbi, muslimani-Hrvati, muslimani-Jugosloveni, muslimani-Bosanci, muslimani-neopredijeljeni) na jednoj sjednici CK SKBiH početkom 60-ih promovi san u naciju, imao je prirodnu potrebu da se bar naknadno istorijski utemelji i na masovnoj žrtvi. Stradanje u Srebrenici na kraju 20. vijeka za njih je postalo ono što je za Srbe još od 14. vijeka Kosovski boj, njihov Murat Šabanović postaće prije ili kasnije pandan Milošu Obiliću, Fikret Abdić je još za života nominovan za nacionalnog izdajnika iliti Vuka Branković itd., itd. Istorijska činjenice da se Murat proslavio tako što je još prije početka rata za dućan na Baščaršiji, obećan u centrali SDA, minirao spomenik Ivi Andriću u Višegradu i što je Babi u SDA Alijina svita antiustavno otela položaj prvog demokratski izabranog predsjednika BiH, za nacionalni mit nema nikakvog značaja.   

Da će neizbježni zločini u građanskom ratu prerasti u genocid, moglo se naslutiti već u proljeće 92. Tek što je rat jedva i počeo krenule su priče o 200 hiljada muslimanskih žrtava, a u Sarajevu je osnovan Centar za istraživanja rat nih zločina genocida pri ANUBiH i sl. Uz neobičan, učestao i neformalan komen tar: “Sa da ćete i vi Srbi biti genocidan narod!” Nisu to govorili samo Hrvati, stigmatizovani kolektivnim srpskim sjećanjem na Jasenovac, nego i mnogi Muslimani, opterećeni roditeljskom participacijom u ustaškom režimu NDH u BiH.